MUSTAQILLIK DAVRI HAYKALTAROSHLIGIDAGI TRANSFORMATSIYALAR
Abstract
Bu ilmiy maqola O'zbekiston mustaqillikni qo'lga kiritganidan so'ng (1991-yildan hozirgi kungacha) mamlakat mahobatli haykaltaroshligida yuz bergan fundamental transformatsiyalarni tahlil qilish bag'ishlangan. Tadqiqotda sovet milliy jarayon jarayoni bo‘lgan sotsialistik realizm kanonlari va mafkuraviy paradigmalardan voz kechilib, yangi davlatchilik g‘oyalarini, tarixiy xotirani tiklash va o‘zlikni anglashni ifodalovchi yangi-estetik tizimning shakllanish ko‘rinishida chiqadi. Maqolada haykaltaroshlikning tematik, obrazli-ramziy, uslubiy va funktsional imkoniyatlari o’ziga xos tarixiy-qiyosiy va san’atshunoslik tahlili metodlari orqali ochib berilgan. Sovet davri yodgorliklarining qahramonlari (Lenin, inqilob arboblari, buyuk mehnat qahramonlari) o‘rniga mustaqillik mustaqil milliy tarixning siymolari (Amir Temur, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy, Jaloliddin Manguberdi) va davlat suvereniteti ramlarning (Mustaqillik monumenti, “Ezgulik monumenti, milliy milliy baholanishite ro‘yxatdan o‘tgan) yaratilishi. Hisob ko'rinishdagi milliy rivojlanishki, mustaqillik davri haykaltaroshligi milliy shahar landshaftini o'zgartirgan, jamiyat ongida yangi tarixiy narrativ va g'urururni energiyada muhim mafkuraviy vositani ham bajargan.
Keywords
haykaltaroshlik, monumental san'at, transformatsiya, O'zbekiston, mustaqillik, milliy identiklik, sovet merosi, deideologizatsiya, Amir Temur, sotsialistik realizm.How to Cite
References
Hakimov, A. (2001). San'at tarixi: O'zbekiston san'ati tarixi. O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi "Fan" nashriyoti.
Abdullaev, K. (2007). From the Amu Darya to the Potomac: The artistic exchange between Central Asia and the United States. University of Washington Press.
Taktash, R. A. (1975). Iskusstvo sovetskogo Uzbekistana [The Art of Soviet Uzbekistan]. Sovetskiy khudozhnik.
Jabborov, I. (2011). Haykaltaroshlikning sehrli olami. San'at nashriyoti.
Khakimov, A. (2015). The Art of Central Asia: From the Bronze Age to the Present. Parkstone Press International.
Norov, A. (2018). The role of historical figures in the monumental art of independent Uzbekistan. Journal of History, Culture and Art Research, 7(2), 234-245.
Popova, O., & Troshev, Y. (1986). The monumental art of the Soviet Union. Aurora Art Publishers.
Yusupova, M. A. (2004). Monumental'naya skulptura Uzbekistana: traditsii i sovremennost' [Monumental Sculpture of Uzbekistan: Traditions and Modernity]. Shark.
Forest, B., & Johnson, J. (Eds.). (2004). Post-Soviet statues and symbols: The cultural geopolitics of memory. Routledge.
Umarov, A. (2010). Mustaqillik davri tasviriy san'atida milliy g'oya ifodasi. San'at, (3), 12-17.
Ismailova, G. (2006). Khudozhestvennaya kul'tura Uzbekistana perioda nezavisimosti.
Art and Design: Social Science